Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Νάντιας Καρακώστα
Οι πολιτικές διαιρετικές τομές ήταν πολύ έντονες στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα
Στις 4 Δεκεμβρίου 2023, οι 11 ανεξάρτητοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανακοίνωσαν την ίδρυση του νέου πολιτικού τους φορέα με το όνομα «Νέα Αριστερά». Χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας, η επιλογή της ονομασίας παραπέμπει στην ιδεολογική χρήση του όρου «Αριστερά» και ιδιαίτερα στη «θεωρία των δύο άκρων». Το νέο κόμμα, που αναμένεται να προκύψει, όχι μόνο θα εμφανιστεί στον δημόσιο διάλογο, αλλά και θα ανταγωνιστεί πολιτικά την ίδια την πολιτική του μήτρα. Ποια είναι, λοιπόν, η νέα πολιτική ταυτότητα, ποια είναι τα νέα ιδεολογικά προτάγματα που θα εκφραστούν και θα δικαιώνουν τον προσδιορισμό «Νέα» δίπλα στην «Αριστερά»ꓼ Και ακόμη περισσότερο πώς θα επιχειρηθεί να επανέλθει, αλλά και να εδραιωθεί στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα της χώρας η ιδεολογική τομή της Αριστεράςꓼ
Οι πολιτικές διαιρετικές τομές ήταν πολύ έντονες στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Το διπολικό αντιθετικό σχήμα «Αριστερών – Δεξιών» δέσποσε σε όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης, για να μπει οριστικά στην άκρη με την υπογραφή των μνημονίων. Τότε δημιουργήθηκε μια νέα, εντελώς διαφορετική διαιρετική τομή, αυτή των «Μνημονιακών -Αντιμνημονιακών». Αποτελεί, λοιπόν, εύλογο ερώτημα πώς οι εκπρόσωποι του νέου κόμματος που και υπηρέτησαν και υπέγραψαν μνημόνια θα οικοδομήσουν τον νέο τους αριστερό πολιτικό λόγο. Βέβαια, αν ανατρέξει κανείς πίσω στο 1992 και αναζητήσει την ιδεολογική και πολιτική κατεύθυνση του Συνασπισμού, που μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ και αποτελεί την ρίζα από όπου προήλθαν τα στελέχη του νέου κόμματος, πολύ δύσκολα θα μπορέσει να εντοπίσει κάποιο συγκεκριμένο και σταθερό πολιτικό πλαίσιο.
Ο τρόπος μετάβασης σε μια σύγχρονη και μεταρρυθμιστική Αριστερά που ευαγγελιζόταν τότε, ήταν τόσο νεφελώδης και ασαφής, που το αναγνωρίζει ακόμη και ο ίδιος ο Γιάννης Δραγασάκης, ο μετέπειτα αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Στον πρόλογο του βιβλίου «20 χρόνια χρειάστηκαν-Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού», αναφέρει πως ο Συνασπισμός ήταν «άθροισμα θραυσμάτων από διασπάσεις άλλων σχηματισμών, δεν είχε υλικούς πόρους και για αρκετό χρόνο ήξερε τι δεν ήθελε παρά το τι ήθελε […] αυτοπροσδιοριζόταν ως χώρος πολιτικής ενότητας, μια Αριστερά με επίσημη ιδεολογία και θεωρία. Μοναδικό εφόδιο ήταν τα δύο ούτε: ούτε δογματικός κομμουνισμός, ούτε σοσιαλδημοκρατία». Αναζητώντας να βρει πολιτικό λόγο μεταξύ των εσωτερικών του εντάσεων, ο Συνασπισμός ανέπτυξε έναν δικαιωματικό λόγο ενάντια στην παγκοσμιοποίηση.
Το 2004, ο νέος τότε Σύριζα δημιούργησε ένα νέο αντιθετικό σχήμα. Από τη μία πλευρά, υποστήριζε ότι βρίσκονταν οι δυνάμεις που προωθούν τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και από την άλλη πλευρά ήταν οι αριστερές-ριζοσπαστικές δυνάμεις. Αυτό το μοτίβο διατηρείται μέχρι και σήμερα. Η κινηματικότητα των κοινωνικών αντιστάσεων, έβρισκε σύμφωνο και τον Αλέξη Τσίπρα όταν ανέλαβε την προεδρία το 2008. Η κρίση του πολιτικού συστήματος, η οικονομική αποσταθεροποίηση και το αίσθημα της παρακμής των θεσμών, εκφράστηκαν στο πρόσωπο ενός νέου και άφθαρτου πολιτικού. Πολύ σύντομα ο Τσίπρας, προκειμένου να αναλάβει την κυβερνητική εκπροσώπηση όλων των δυσαρεστημένων Ελλήνων και ιδιαίτερα της νεολαίας, μετέτρεψε το πολιτικό του κόμμα σε πολιτικό φορέα έκφρασης του λαϊκισμού.
Τελικά, όπως αποδείχτηκε σε όλη τη διάρκεια της κυβέρνησής του, το ευρύ μέτωπο αντίστασης ενάντια στο νεοφιλελεύθερο κατεστημένο που διακήρυσσαν οι πρώην υπουργοί και βουλευτές του, που σήμερα συγκροτούν τη «Νέα Αριστερά», δεν ήρθε ποτέ. Αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον, επομένως, να δούμε από τους 11 εκπροσώπους τι έχει απομείνει από την Αριστερά που δεν υπηρέτησαν και δεν υπέγραψαν τόσα χρόνια.
Κωνσταντίνα Δ. Καρακώστα
Επικ. Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας
- Ποιο θα είναι το νέο πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα της Νέας Αριστεράςꓼ
- Η αριστερή ηθική και η διαχειριστική επάρκεια των 11 ανεξάρτητων, εκφράστηκαν κατά την υπογραφή των μνημονίωνꓼ
