Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
της Μάρθας Λεκκάκου
Ο πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου, Στάθης Σταθόπουλος, μέσα από την εμβληματική βίλα Καζούλη, μας περιγράφει πώς ένα σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για το Περιβάλλον απέκτησε σάρκα και οστά τα 4 τελευταία χρόνια.
Όσοι ασχολούνται με την Αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ Βαθμού γνωρίζουν και αναγνωρίζουν ότι πλέον το Πράσινο Ταμείο ανταποκρίνεται στον ορισμό και την αποστολή του: Να είναι και «Πράσινο» και «Ταμείο».
- Ως πρόεδρος εδώ και 4 χρόνια του Πράσινου Ταμείου, θέλω αρχικά να μας περιγράψετε τι παραλάβατε.
Το Πράσινο Ταμείο ιδρύθηκε το 2010, μέσα στην καταιγίδα της οικονομικής κρίσης. Σωστά ιδρύθηκε το Πράσινο Ταμείο, αλλά ιδρύθηκε στρεβλά. Ούτε 6 μήνες μετά, κλήθηκε να συμβάλει με τα διαθέσιμά του στην αντιμετώπισή της, μένοντας μικρό και οικονομικά ανάπηρο. Με πρωτοφανή προβλήματα ως και τον Οκτώβριο 2019, παρέμενε ένα ταμείο για το φυσικό περιβάλλον χωρίς… ταμείο, καθώς δεν διέθετε οικονομική υπηρεσία (!!!) και χωρίς τμήμα για το Περιβάλλον. Είχε ανοιχτή μία (1) μόλις πρόσκληση ύψους 1 εκ. ευρώ για Δήμους. Του έμεναν μόλις 37 εργάσιμες ημέρες για να μην δημιουργήσει ένα αδόκητο «Δεν Πληρώνω» σε βάρος του και να φτιάξει σύστημα είσπραξης των εσόδων του από τράπεζα, παρά την τριετή προθεσμία που του είχε ταχθεί. Για να κάνει τις πληρωμές του, διακινούσε τα εντάλματα ελέγχου πληρωμών του με σάκους των ΕΛ.ΤΑ. ή καρότσια του σούπερ μάρκετ, τις πραγματοποιούσε με ριψοκίνδυνη μεταφορά επιταγών από ηρωικούς υπαλλήλους με διάνυση απόστασης 28 χλμ. ημερησίως, δεν διέθετε πλατφόρμα εσόδων, ώστε να γνωρίζει ποιοι συνεισφέρουν σε αυτά, ενώ διέθετε ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής προτάσεων μόνο για μικρό μέρος των προσκλήσεών του. Με την κατεύθυνση του τότε Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κ. Χατζηδάκη, στόχος μας ήταν το Πράσινο Ταμείο να ανταποκριθεί στο ρόλο του: να γίνει Πράσινο, να γίνει Ταμείο και ψηφιακό και κάθε χρόνο να ξεπερνά τον εαυτό του.
- Σήμερα σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε;
Τρέξαμε πολύ γρήγορα. Μέσα στην τετραετία εντάξαμε πάνω από 2.000 δράσεις για χρηματοδότηση, Κάθε χρόνο πήγαμε και καλύτερα! Το 2022 όλα ανεξαιρέτως τα προγράμματά μας είχαν καλύτερη απορρόφηση από το 2020 και το 2021. Σχεδόν παντού δεν έχουμε καμία σχέση με την προ 2019 κατάσταση. Κοντά στις παραδοσιακές μας δράσεις, περισσότερες από ποτέ, με 5 προσκλήσεις Αστικής Αναζωογόνησης για τους 332 Δήμους σε 3,5 χρόνια, -διπλάσιες από όσες είχαν βγει σε 9- μπήκαμε για τα καλά σε νέα, σύγχρονα περιβαλλοντικά αντικείμενα: Απολιγνιτοποίηση στη Δυτική Μακεδονία και Πελοπόννησο, Ηλεκτροκίνηση και Αστική Προσβασιμότητα παντού, Έρευνα και Εφαρμογή στα Πανεπιστήμια, ο ΕΣΕΚΚ, για την καταγραφή των ελεύθερων χώρων, το 15πλάσιο σε πόρους Φυσικό Περιβάλλον, η στήριξη του «Εύβοια Μετά» για την αναγέννηση της καμμένης Β. Εύβοιας και η Κλιματική Ουδετερότητα. Παράλληλα με παλιότερα ευρωπαϊκά προγράμματα Life, εκτελούμε και νέα. Χρηματοδοτούμε καινοτόμες δράσεις: Πράσινα Στρατόπεδα, διάσωση πολύτιμων αιωνόβιων ελαιόδεντρων, περίθαλψη και απελευθέρωση θαλάσσιων χελωνών που εκτελεί η μεγαλύτερη παγκόσμια οργάνωση, ο Αρχέλων, η αναβάθμιση του Πάρκου Τρίτση, ο Ποδηλατικός Άξονας Ιεράς Οδού στη Δυτική Αθήνα, έργα που εκτελεί η Περιφέρεια Αττικής, η περιβαλλοντική αναβάθμιση του Όρους Αιγάλεω με χρηματοδότηση του ΠΕΣΥΔΑΠ στην ζώνη του Αιγάλεω και του Πειραιά. Δεν μένουν πίσω το Πάρκο Ελιάς στον Ελαιώνα ή οι συνεργασίες με κυνηγετικές οργανώσεις. Ακόμη οργανώσαμε συνεργασία με Δίκτυα Δήμων, όπως ο ΣΠΑΠ, ο ΣΠΑΥ, τα Δίκτυα Δήμων με Λίμνες, με Ποτάμια ή τα Δίκτυα ΠΙΝΔΟΣ και Βιώσιμη Πόλη, συνεχίσαμε με το Σύμφωνο Δημάρχων, τη στήριξη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για πρόληψη πυρκαγιάς στον Υμηττό και στο Φασίδερι, τη στήριξη δασικών συνεταιρισμών ή η πρωτοβουλία Απάτητα Βουνά, που παρουσίασαν ο Πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης και η τότε πολιτική ηγεσία Σκρέκα και Αμυρά. Ξανακερδίσαμε το στοίχημα της εξωστρέφειας με πάνω από 130 ημερίδες και εκδηλώσεις. Μπήκε σε εφαρμογή το Ψηφιακό Πράσινο Ταμείο, με ηλεκτρονικές πληρωμές, ταυτότητα οφειλής, πλατφόρμα εσόδων και νέες εφαρμογές για όλα τα προγράμματά μας. Σε τελική ευθεία είναι το νέο Σύστημα Διαχείρισης Ελέγχου.
Πολύς λόγος έχει γίνει στους Δήμους για τα ΣΒΑΚ. Που βρισκόμαστε σε αυτόν τον τομέα;
Όταν το 2016 -πολύ σωστά- το Πράσινο Ταμείο της εποχής αποφάσισε να χρηματοδοτήσει 150 Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας σε όλη τη χώρα και τον Μάιο 2017 τα επεξέτεινε σε 162, θα μπορούσε να υπερηφανεύεται ότι ενσωμάτωνε και θα χρηματοδοτούσε και στην Ελλάδα ένα βιώσιμο σχέδιο διαμόρφωσης της υποδομής και των υπηρεσιών μεταφορών και κινητικότητας στις πόλεις. Με λίγα λόγια να έχει η μισή Ελλάδα «ΣΒΑΚ».
37 μήνες μετά, τον Δεκέμβριο 2019, το πρόγραμμα μάλλον είχε πάει στις ελληνικές καλένδες. 9 εκ. ευρώ παρέμεναν αχρησιμοποίητα στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μιας και είχαν μετά βίας εξοφληθεί 12 λογαριασμοί 8 μόλις Δήμων. Η απορρόφηση ήταν στο… 2,07%- μόλις 183.000 ευρώ είχαν βρει στόχο. Ασυνεννοησία μεταξύ των δύο τότε συναρμόδιων υπουργείων, Περιβάλλοντος και Υποδομών, πολύ κλειστή αγορά αναδόχων που διεκδίκησαν τα σχετικά έργα, απροθυμία της πρώην διοίκησης του Ταμείου να βάλει μια τάξη στην αξιολόγηση των προτάσεων, καθημερινές διενέξεις με τους Δήμους, απουσία πλαισίου τεχνικών προδιαγραφών και προσαρμογής στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. 103 περίπου λογαριασμοί λίμναζαν στα συρτάρια μας και το στοίχημα έμοιαζε χαμένο.
Σήμερα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Πήραμε το μήνυμα, απολογηθήκαμε γι’ αυτήν την κατάσταση και αξιοποιήσαμε όλα τα εργαλεία που είχαμε στη διάθεσή μας. Συνεννοηθήκαμε με τις νέες ηγεσίες των Υπ. Περιβάλλοντος και Υποδομών και ήδη από τις αρχές του 2020 ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο, ευέλικτο και ταχύτερο, ήταν σε ισχύ. Κάναμε εσωτερικές διευθετήσεις στην υπηρεσία μας, χωρίς νέες προσλήψεις. Προχωρήσαμε στην έμπρακτη αξιοποίηση του ΤΕΕ ως τεχνικού συμβούλου της Πολιτείας και με προγραμματική σύμβαση τον Απρίλιο 2020, προσωπικό του προχώρησε στην αξιολόγηση των μισών εκκρεμών φακέλων, ώστε να περάσουμε στην αγορά το μήνυμα ότι αντιληφθήκαμε το πρόβλημα και συμπεριφερόμαστε όπως αρμόζει σε έναν φορέα άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής. Διαβουλευτήκαμε με τους Δήμους, ώστε από τους 8 τον Δεκέμβριο 2019 να έχουν ήδη εξοφληθεί πάνω από 110 και να έχουν εκπονήσει ή ξεκινήσει το ΣΒΑΚ τους οι 160 από τους 162. 3, 5 χρόνια μετά, ένα χαμένο στοίχημα στη βιώσιμη ανάπτυξη 162 Δήμων έχει ήδη κερδηθεί.
Εκτός από τα ΣΒΑΚ έχουμε τα ΣΦΗΟ.
Όταν τον Μάιο του 2020 το ΥΠΕΝ μάς έδωσε την εντολή να ξεκινήσουμε ένα πρόγραμμα για την χρηματοδότηση όλων των Δήμων της χώρας, ώστε να αποκτήσουν Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ), είχαμε ανάμεικτα συναισθήματα. Αφενός δίψας να ανταποκριθούμε σε μια ανάγκη της εποχής, αφετέρου αγωνίας, αν με δεδομένο το προηγούμενο των ΣΒΑΚ, θα μπορούσε το Πράσινο Ταμείο να σηκώσει ένα τόσο φιλόδοξο πρόγραμμα για την Ηλεκτροκίνηση για πρώτη φορά στην ιστορία του. Τον Οκτώβριο ήμασταν σε όλα έτοιμοι- θεσμικό πλαίσιο, ομάδα υποστήριξης, διαβούλευση- και με δύο αλλεπάλληλες προσκλήσεις ως το καλοκαίρι του 2021 329 από τους 332 Δήμους είχαν ενταχθεί στο σχετικό χρηματοδοτικό μας πρόγραμμα. Τον Οκτώβριο του 2021 κάναμε την πρώτη εξόφληση, στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Μόλις 1,5 χρόνο μετά έχει εξοφληθεί ολοσχερώς το 95% των Δήμων, η χώρα διαθέτει σε ψηφιακό σύστημα καταγεγραμμένα πάνω από 9.000 σημεία φόρτισης-περίπου 1 ανά 1000 κατοίκους, κανείς Δήμος, είτε μεγάλος αστικός, είτε μικρός ορεινός, είτε νησιωτικός δεν έχει μείνει έξω με βάση μίζερες σκοπιμότητες ή μεροληψίες του παρελθόντος. Με άριστη συνεργασία με τις Γ.Γ. Ενέργειας και Χωρικού Σχεδιασμού, με το Τμήμα Ηλεκτροκίνησης που ίδρυσε το ΥΠΕΝ και με όλους τους Δήμους μια από τις πιο γρήγορες προσκλήσεις του ελληνικού Δημοσίου ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ. Τα προσεχή 5-10 χρόνια η Ηλεκτροκίνηση θα είναι μια βιώσιμη πραγματικότητα.
Και στη συνέχεια ΣΑΠ
Συνεχίσαμε αμέσως μετά με το τρίτο βήμα. 263 Δήμοι της χώρας χρηματοδοτούνται από τον φορέα μας μέσα στο 2023 και έως το 2024 για να έχουν Σχέδιο Αστικής Προσβασιμότητας (ΣΑΠ). Να μπορεί, πρακτικά, κάθε ανάπηρος ή προσωρινά η πιο μόνιμα εμποδιζόμενος κινητικά ή οπτικά συνάνθρωπός μας να έχει ισότιμη πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες δομές. Να μπορεί ανεμπόδιστα να προσεγγίζει το Δημαρχείο ή το ΚΑΠΗ, να μπορεί να μπαίνει στο σχολείο ή το Πανεπιστήμιο όπου φοιτά ή να μην γίνει άθελά του «πρωταγωνιστής» σε ένα από αυτά το συχνά ρεπορτάζ τηλεοπτικών σταθμών, που παρουσιάζουν τέτοιες, διάχυτες δυστυχώς γύρω μας, εικόνες αδυναμίας ίσης πρόσβασης για την ευαίσθητη ομάδα των ΑΜΕΑ. Χρηματοδοτούμε, προκειμένου οι Δήμοι να προσαρμόσουν τα κτίριά τους έτσι, ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιούν ανεξαιρέτως όλοι.
Όλα αυτά μέσα από την εμβληματική Βίλα Καζούλη. Το Πράσινο Ταμείο στεγάζεται σε ένα «μαγικό» κτίριο
Η Βίλα Καζούλη στην Κηφισιά είναι από τα πιο εμβληματικά διατηρητέα κτίρια της Αττικής. Έχουμε την τύχη να αποτελεί έδρα του Πράσινου Ταμείου από το 2014. Δουλειά μας είναι να λαμβάνουμε όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να παραμένει λειτουργική, διατηρώντας ταυτόχρονα τα σπάνια αρχιτεκτονικά της χαρακτηριστικά στο πέρασμα του χρόνου. Το πρώτο εξάμηνο αυτής τις διοίκησης κάναμε πολλές εργασίες επισκευών στους εσωτερικούς της χώρους, αλλά και εκσυγχρονισμού στην αίθουσα εκδηλώσεων. Αμέσως μετά κάναμε προγραμματική σύμβαση με το ΥΠΕΝ για την συνολική ανακαίνισή της. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα η δημοπράτηση εγκρίθηκε από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ και ξεκινά αμέσως μετά τις εκλογές, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και με τήρηση όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων διαφάνειας και τεχνικής αρτιότητας, η γενική της αποκατάσταση. Φτιάξαμε μια εκπληκτική εικονική περιήγηση, με την εταιρία Inventus, ώστε ειδικά τα χρόνια της πανδημίας το κοινό να μπορεί εξ αποστάσεως να βλέπει το εσωτερικό του κτιρίου. Διοργανώσαμε εκατοντάδες επισκέψεις ομάδων πολιτών και ανοίξαμε το κτίριο στο κοινό με μαέστρο τον έμπειρο αριχτέκτονα κ. Ραυτόπουλο. Διευθετήσαμε τον Κήπο της και τον εμπλουτίσαμε- σήμερα 55 είδη ελληνικής χλωρίδας κάνουν παρέα στις 14 χελωνίτσες μας. Για το νέο χρόνο, με συνεργασία της διοίκησης με το Υπουργείο Πολιτισμού και με τήρηση όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων διαφάνειας και τεχνικής αρτιότητας, προγραμματίζουμε γενική της αποκατάσταση. Χρέος μας, άλλωστε, είναι να παραδίδουμε σε καλύτερη κατάσταση ο,τιδήποτε παραλαμβάνουμε.
