Το εναρκτήριο συμπόσιο του Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών (Hellenic Institute of Advanced Studies – HIAS) πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 Ιουλίου στο Ίδρυμα Ευγενίδου με μεγάλη συμμετοχή από διακεκριμένους επιστήμονες από την Ελλάδα και τη διασπορά, επιχειρηματίες και πρυτάνεις πανεπιστημίων. Αποστολή του HIAS είναι να χτίσει επιστημονικές γέφυρες ανάμεσα σε επιστήμονες της διασποράς και συναδέλφους τους στην Ελλάδα.
Το πλέγμα της πρωτοβουλίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών (HIAS), αλλά και τις πρώτες δράσεις του, «ξετύλιξε» ο πρόεδρός του, Πέτρος Κουμουτσάκος, καθηγητής στο Χάρβαρντ (Harvard), κατά τη διάρκεια του συμποσίου. Ειδικότερα, σκιαγράφησε τους στρατηγικούς στόχους του HIAS και τις προσπάθειες για τη δημιουργία, στο άμεσο μέλλον, μίας φυσικής στέγης στην Ελλάδα για τους επιστήμονες της διασποράς.
Όπως σημειώνεται σε ανακοίνωση του Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών, το συμπόσιο ξεκίνησε με την εκφώνηση γραπτής δήλωσης της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, η οποία αναφέρθηκε στη σημασία της εξωστρέφειας στην επιστήμη και στην καινοτομία στην Ελλάδα, για την επιστροφή των επιστημόνων της (brain gain). Επίσης, τη συνάντηση χαιρέτισε ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζορτζ Τσούνης, τονίζοντας τους δεσμούς στην επιστήμη και στην καινοτομία που αναπτύσσονται μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας, καθώς και τις νέες σχετικές συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών. Επεσήμανε, επίσης, ότι όλο και περισσότερες μεγάλες αμερικανικές εταιρείες δημιουργούν επιτυχημένους κόμβους καινοτομίας στην Ελλάδα.
Αναλυτικά, το συμπόσιο διαρθρώθηκε σε τέσσερις ενότητες: Εκπαίδευση στη Μηχανική και στις Επιστήμες, Ενέργεια και Κλίμα, Τεχνητή Νοημοσύνη και Υπολογιστική Επιστήμη, και Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Παρουσιάστηκαν υλοποιήσιμες ιδέες για την ενίσχυση των γεφυρών μεταξύ των ερευνητών στην Ελλάδα και τη διασπορά με έμφαση στις νεότερες γενιές.
Στην ενότητα της Εκπαίδευσης στη Μηχανική και στις Επιστήμες, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, ο κύριος ομιλητής, Γιάννης Γιόρτσος (USC), πρότεινε τη διατύπωση Μεγάλων Προκλήσεων για την Ελλάδα (περιβάλλον, ενέργεια, τεχνητή νοημοσύνη), σαν οδηγό για μεταρρυθμίσεις στην έρευνα και την εκπαίδευση και σαν εμπνευση για τη νέα γενιά, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις σχετικές κοινωνικές προκλήσεις.
Όπως αναφέρεται, επίσης, στην ανακοίνωση, ο Περικλής Μήτκας (πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης) υπογράμμισε τις προκλήσεις στη διασύνδεση της εκπαίδευσης με τη βιομηχανία, ενώ ο Αποστόλης Δημητρόπουλος (γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης στο υπουργείο Παιδείας) παρουσίασε πρόσφατα προγράμματα διεθνοποίησης των ελληνικών πανεπιστημίων, αλλά και τις δυνατότητες για θέσεις επισκεπτών καθηγητών. Η καθηγήτρια Μαργαρίτα Χλη (Πολυτεχνείο Ζυρίχης και Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου) τόνισε τη δυνατότητα ανάδειξης της Ελλάδας ως κορυφαίου προορισμού για την έρευνα, την εκπαίδευση και την καινοτομία. Ο Φώτης Σωτηρόπουλος (αντιπρόεδρος Virginia Commonwealth University) τόνισε την ανάγκη να βασιστεί η εκπαίδευση σε δραστηριότητες που θα απευθυνονται στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων κοινωνικών προβλημάτων.
Στην ενότητα για την Ενέργεια και το Κλίμα, η κεντρική ομιλήτρια Άννα Στεφανοπούλου (University of Michigan) παρουσίασε το ερευνητικό όραμά της για την ηλεκτροκίνηση στην αυτοκινητοβιομηχανία και τις προκλήσεις της τεχνολογίας των μπαταριών. Επεσήμανε ότι η Ελλάδα διαθέτει τον παλαιότερο στόλο μεταφορών στην ΕΕ και πρότεινε τη μετάβαση σε ηλεκτροκίνητα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ως άμεσο στοχο. Οι Μιχάλης Καραμάνης (Boston University), Έφη Φωφούλα-Γεωργίου (UC Irvine), Αλέξανδρος Μητσός (RWTH Aachen University) και Αθανάσιος Νένες (EPFL) αναφέρθηκαν σε ζητήματα που συμπεριέλαβαν τη διασύνδεση των ελληνικών νησιών με ηλεκτρικά οχηματαγωγά, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την επιστημονική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, αλλά και την ανάγκη αντιμετώπισης των κινδύνων για την υγεία από τον καπνό που προέρχεται από τις πυρκαγιές και την καύση ξύλου.
Ο κεντρικός ομιλητής στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τους Υπολογιστές Ιωσήφ Σηφάκης (CNRS) επικεντρώθηκε στην ανάγκη επανεξέτασης της σχέσης της τεχνητής νοημοσύνης με τις υποδομές και τα μηχανικά συστήματα. Ο Τίμος Σελλής (Ερευνητική Μονάδα Αρχιμήδης) παρουσίασε το νέο ερευνητικό ινστιτούτο Αρχιμήδης, ενώ ο Πέτρος Μαραγκός (ΕΜΠ) παρουσίασε το HERON, ένα νέο ερευνητικό ινστιτούτο ρομποτικής, η δημιουργια του οποίου βασίστηκε σε μελέτη του HIAS για το μέλλον της ρομποτικής στην Ελλάδα, σημειώνεται. Η Κωνσταντία Αλεξάνδρου (Πανεπιστήμιο Κύπρου) υποστήριξε ότι ο τομέας της Υπολογιστικής Επιστήμης αποτελεί ευκαιρία για διεπιστημονική εκπαίδευση και έρευνα στην Ελλάδα και επισημανε τον ρόλο των υπολογιστών στην τεχνητή νοημοσύνη. Ο Χρήστος Κοζυράκης (Stanford University) εστίασε στις νέες τάσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, βασισμένες σε εξειδικευμένες αρχιτεκτονικές υπολογιστών που μπορούν να οδηγήσουν σε μοναδικές τεχνολογικές ευκαιρίες για την Ελλάδα.
H ενότητα για την Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα ξεκίνησε με χαιρετισμό του Άλμπερτ Μπουρλά (πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer), ο οποίος ανέφερε τις σημαντικές επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης της Pfizer στην Ελλάδα που έχουν οδηγήσει σε ευρύτερες συνεργασίες με τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο. Στην κεντρική ομιλία του, ο Νεκτάριος Ταβερναράκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΙΤΕ) υπογράμμισε τις προκλήσεις στην αξιοποίηση της έρευνας στην καινοτομία, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Περιέγραψε, επίσης, τη δομή του Horizon Europe 2021-2027 και τους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση σχετικών διαρθρωτικών προβλημάτων. Ο Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας (Harvard) τόνισε τη σπουδαιότητα της βασικής επιστήμης και την ανάγκη καλύτερου συντονισμού στη χρηματοδότηση της έρευνας ως απαραίτητων προϋποθέσεων για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ο Γιάννης Ιωαννίδης (Πανεπιστήμιο Αθηνών) επεσήμανε τη σημασία της έγκαιρης εκπαίδευσης των μαθητών στην καινοτομία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αποστροφή προς το ρίσκο που παρατηρείται στους νέους ερευνητές. Ο Νίκος Παραγιός (Paris Saclay και TheraPanacea) ανέφερε πώς η Γαλλία, μέσω συγκεκριμένων στρατηγικών κρατικών παρεμβάσεων, βοήθησε τους ακαδημαϊκούς στη μετάβαση από τη βασική επιστήμη στο επιχειρηματικό εγχείρημα. Το οικοσύστημα της καινοτομίας που έχει προκύψει, έχει δημιουργήσει περισσότερους από 30 «μονόκερους» σε μία περίοδο πέντε ετών. Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου (MIT Enterprise Forum) παρουσίασε ιδέες για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ όσων καινοτομούν σε όλον τον κόσμο.
Το συμπόσιο ολοκληρώθηκε με ομιλία του πρύτανη του ΕΜΠ, καθηγητή Ανδρέα Μπουντουβή, ο οποίος συνόψισε ιδέες που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια του συμποσίου και μίλησε για τις μελλοντικές δράσεις του HIAS.
Σημειώνεται, πως το συμπόσιο συγχρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Ίδρυμα Λάτση και το Ίδρυμα Ευγενίδου.
