«Πρέπει να σκεφτούμε ως αρχιτέκτονες και μηχανικοί, αντί για πυροσβέστες» είπε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης στο κλείσιμο των εργασιών του Athens Urban Age Forum, θέτοντας την ατζέντα της Αθήνας έως το 2030: «Ποιότητα ζωής, στέγαση, δημόσιος χώρος, πράσινο και βιώσιμες μεταφορές».
Κατά τα δύο προηγούμενα έτη, ο δήμος της Αθήνας, υπό την καθοδήγηση του Ricky Burdett, διευθυντή του ερευνητικού κέντρου LSE Cities του London School of Economics, και σε συνεργασία με το ίδρυμα Alfred Herrhausen Gesellschaft και το LSE Hellenic Observatory, δημιούργησε μια ειδική ομάδα η οποία ερεύνησε και μελέτησε την πόλη ενώ την συνέκρινε με ακόμα 15 μητροπόλεις, με στόχο την βαθύτερη κατανόηση των αναγκών της και την εξέλιξη της σε βιώσιμη κατεύθυνση. «Η διετής αυτή πρωτοβουλία είναι μια καινοτομία από μόνη της» σημείωσε ο κ. Μπακογιάννης, καθώς «είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Αθήνας που έχουμε μια τέτοια συνεργασία» στο πλαίσιο ενός προγράμματος σχεδιασμένου «ακριβώς για να βελτιώσει το επίπεδο της γνώσης και της υλοποίησης στον τρόπο που σχεδιάζουμε, διοικούμε και ζούμε στις πόλεις μας». Η συγκεκριμένη ομάδα εμπειρογνωμόνων, επιστημόνων και φορέων χάραξης πολιτικής εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος του LSE «Urban Age», το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2004 ως μια διαρκής έρευνα και ανταλλαγή καλών πρακτικών για τη βελτίωση των όρων ζωής στις πόλεις που προσχωρούν σε αυτό. Μάλιστα για τις ανάγκες του forum σχετικά με την Αθήνα, κατέθεσαν τις εμπειρίες τους σημαντικά στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης από το Λονδίνο, τη Βιένη, τη Βαρκελόνη και το Παρίσι.
Η Αθήνα σε μετάβαση με βάση πέντε άξονες
«Πρέπει να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να σκεφτούμε το μέλλον» σημείωσε ο κ. Μπακογιάννης, ο οποίος επεσήμανε ακόμα ότι η πόλη πρέπει να «ανέβει ένα βουνό, αφού παλεύει με την κληρονομιά δεκαετιών κακού πολεοδομικού σχεδιασμού, βιαστικών και αποσπασματικών αποφάσεων και φυσικά μια τέλεια καταιγίδα κρίσεων». Ωστόσο, όπως τόνισε, «η Αθήνα αυτή τη στιγμή δεν ανακάμπτει μόνο αλλά κάνει άλμα προς τα εμπρός» και «βιώνουμε μια πόλη σε μετάβαση». Εξαίροντας το ανθρώπινο δυναμικό της ελληνικής πρωτεύουσας, ο δήμαρχος Αθηναίων υπενθύμισε ότι η λέξη «κρίση» στα αρχαία ελληνικά προέρχεται από το ρήμα «κρίνω», μια υπενθύμιση ότι «κάθε κρίση συνδέεται με τις επιλογές» και η ιστορία «μας έχει διδάξει ότι αυτές οι στιγμές είναι ευκαιρίες για να αναγέννηση και αναζωογόνηση», «ένα παράθυρο ευκαιρίας για πολλαπλές μεταβάσεις».
Απαριθμώντας αυτές τις μεταβάσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, ο κ. Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι «η κοινωνική μετάβαση διασφαλίζει πως κανείς δεν θα μείνει πίσω, με ειδική πρόνοια για όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη», όπως για παράδειγμα οι άστεγοι και οι χρήστες ναρκωτικών, «η οικονομική μετάβαση σε συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα, ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αξιοποιώντας πόρους της πόλης και της ΕΕ, ενδυναμώνει την απασχόληση», «η ψηφιακή μετάβαση παρέχει νέες καινοτόμες υπηρεσίες, πλήττοντας την γραφειοκρατία και προωθώντας μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει πολύ» και, τέλος, «η πράσινη μετάβαση, σχεδιάζοντας για τις επόμενες γενιές, εγγυάται ότι η φυσική και πολιτιστική μας κληρονομιά συνυπάρχει σε μια αρμονική και βιώσιμη συμβίωση με τη μοντέρνα και ζωντανή μητρόπολη» που είναι η Αθήνα.
Το προφίλ της Αθήνας: πυκνή, με ρεκόρ ασφάλτου και άμεση ανάγκη για στροφή στους πεζούς
«Η Αθήνα είναι μικρή (38,9 τ.χλμ.) αλλά συμπαγής, με τη δεύτερη μεγαλύτερη πυκνότητα στην Ευρώπη. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο βρίσκεται η ευκαιρία» ανέφερε ο κ. Μπακογιάννης, προσθέτοντας ότι «αποτελείται από 129 γειτονιές». «Στη δουλειά μας βλέπουμε την πόλη από κάτω προς τα πάνω, παρά από πάνω προς τα κάτω. Πρόκειται για την ποιότητα της καθημερινής ζωής. Τους τελευταίους 30 μήνες έχουμε δώσει προτεραιότητα στην επανεφεύρεση των υπηρεσιών μας μετά από μια δύσκολη δεκαετία. Μπορεί να υπάρχει κάτι πολύ μεγάλο, αλλά δεν υπάρχει τίποτα πολύ μικρό: από τις λακκούβες, τα φώτα και τις παιδικές χαρές μέχρι τον καθαρισμό των γκράφιτι και κυριολεκτικά το πλύσιμο των δημόσιων χώρων μας» τόνισε ο κ. Μπακογιάννης, σταχυολογώντας μερικές από τις παρεμβάσεις του δήμου για τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών.
Επιπλέον, «το πράσινο είναι λιγότερο από τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις – και ανομοιόμορφα μοιρασμένο» τόνισε ο κ. Μπακογιάννης, εξηγώντας ότι η Αθήνα κατέχει τρία ρεκόρ: την περισσότερη άσφαλτο, τα περισσότερα τετραγωνικά μέτρα στα διαμερίσματα των κατοίκων της και τον λιγότερο ελεύθερο χώρο. Συνδέοντας αυτά τα χαρακτηριστικά με την κλιματική κρίση και τις μητροπόλεις εν γένει, ο δήμαρχος Αθηναίων επεσήμανε την ανάγκη για «προσαρμοστικές πολιτικές που βοηθούν τις πόλεις να είναι έτοιμες για το μέλλον, να αντιμετωπίσουν τα φυσικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις». «Δεν έχουμε πλεονάζοντα χρόνο, ούτε πλεονάζον χρήμα» είπε ο κ. Μπακογιάννης θέτοντας ως άμεσους στόχους την οικοδόμηση οικονομικής ανάπτυξης και βιωσιμότητας, την προώθηση της υγείας και της ευημερίας, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, τη μείωση του χάσματος οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. «Ως εκ τούτου, η κλιματική κρίση βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε απόφασης, καθώς επενδύουμε στους αστικούς μας πνεύμονες, παλεύοντας με τη ζέστη -έναν σιωπηλό δολοφόνο για τον οποίο δυστυχώς δεν μιλάμε πολύ- ανακτώντας και απελευθερώνοντας τον δημόσιο χώρο για όλους. Από ένα πάρκο τσέπης που θα αλλάξει μια γειτονιά στη λεγόμενη Διπλή Αναζωογόνηση που θα αλλάξει το πρόσωπο της πόλης» εξήγησε ο κ. Μπακογιάννης.
Ως προς τις μεταφορές, ενώ περισσότερες από τις μισές μετακινήσεις πραγματοποιούνται με δημόσιες συγκοινωνίες (52%), η ενεργή μετακίνηση, δηλαδή το περπάτημα και το ποδήλατο, παραμένουν χαμηλά στις επιλογές των Αθηναίων. Το 30% των εργαζομένων μετακινείται στη δουλειά του με αυτοκίνητο αλλά χάνει περισσότερο χρόνο στις ώρες αιχμής από οποιαδήποτε άλλη πόλη με όσες πραγματοποιήθηκε σύγκριση, πλην της Μπογκοτά. «Το δίκτυο μαζικών μεταφορών στη Βαρκελόνη και το Μιλάνο είναι υπερδιπλάσιο από το μήκος των δικτύων της Αθήνας, ενώ στο Παρίσι, μια πυκνή πόλη σαν την Αθήνα, είναι πενταπλάσιο. Επιτρέψτε μου να είμαι απολύτως σαφής σχετικά με αυτό: τον 20ό αιώνα χτίσαμε τις πόλεις μας γύρω από τα αυτοκίνητα, τον 21ο αιώνα πρέπει να χτίσουμε τις πόλεις μας γύρω από τους ανθρώπους» ανέφερε εμφατικά ο κ. Μπακογιάννης, τονίζοντας την αλλαγή της προσέγγισης στην καθημερινότητας της Αθήνας. «Η εμπειρία μας διδάσκει ότι τέτοια βήματα είναι αμφιλεγόμενα αλλά αποδίδουν σε βάθος χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών είναι αναγκαία» προσέθεσε ο δήμαρχος Αθηναίων. Τέλος, ο κ. Μπακογιάννης σχολίασε ότι χρειάζεται άμεσα μια θεσμική μεταρρύθμιση που θα ενδυναμώσει και θα απελευθερώσει την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς και η Αθήνα υποφέρει από μια «διοικητική ζούγκλα».
Στο πλαίσιο της διετούς έρευνας αλλά και της διοργάνωσης του φόρουμ, αναπτύχθηκαν ιδέες για την επίλυση κοινών προβλημάτων μεταξύ των πόλεων και, ανατρέχοντας σε κάποιες από τις καλές πρακτικές που παρουσιάστηκαν από πρώην αντιδημάρχους και νυν στελέχη από το Μιλάνο, το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Βιένη και τη Βαρκελόνη, ο κ. Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι «μάθαμε πολλά καθώς προσπαθούμε να βελτιώσουμε και να βελτιωθούμε. Να γίνουμε πιο δημιουργικοί και πιο αποτελεσματικοί». «Στην Αθήνα, μας περιμένει ακόμα πολλή δουλειά, καθώς για οτιδήποτε γίνεται, υπάρχει άλλο τόσο για να γίνει» κατέληξε ο κ. Μπακογιάννης.
