Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
του Δημήτρη Καμπουράκη
Η πρώτη φωτιά του καλοκαιριού γέμισε με καπνούς τον ουρανό των νοτίων προαστίων, υπενθυμίζοντας σε όλους ότι η διαχείριση κρίσεων παραμένει το πρώτο και βασικό μέλημα των κυβερνήσεων. Υποθέτω ότι πάντα έτσι ήταν, απλώς τώρα, η αστραπιαία μεταφορά πληροφοριών και ζωντανής εικόνας δεν επιτρέπει πια διαχωρισμούς ανάμεσα σε γενικευμένες και τοπικές κρίσεις, όλα αποκτούν οικουμενικό ή πανεθνικό χαρακτήρα. Το «κάηκαν σπίτια στη Γλυφάδα», πριν δυο δεκαετίες θα ήταν μια, τοπικής σημασίας, αναποδιά που θα είχε πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση, μέσα στον στενό χώρο της περιοχής που κάηκε. Τώρα, δεν το βλέπει απλώς, αλλά το ζει σε ζωντανό χρόνο όλη η Ελλάδα.
Αν το καλοσκεφτούμε, οι κυβερνήσεις, πλέον, παντού στον κόσμο -και στην Ελλάδα ασφαλώς- είναι αντιμέτωπες με μια διαρκή κρίση. Από πραγματικές παγκόσμιες κρίσεις -σαν την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αυξήσεις τιμών- μέχρι τις εγχώριες πυρκαγιές, χιονιάδες, σεισμούς ή πλημμύρες που εναλλάσσονται σταθερά, ανάλογα με την εποχή. Κρίσεις που απλώνονται, από τις οξύνσεις του Ερντογάν στο Αιγαίο μέχρι τις αψιμαχίες μπροστά στα γραφεία της ΔΕΗ, όπου πάει ο κόσμος να κάνει ρυθμίσεις. Όλα αυτά μαζί, μπαίνουν σε μια χοάνη, η οποία τα ξερνά ολημερίς κι ολονυκτίς στα μούτρα των ανθρώπων μέσα από τους υπερανεπτυγμένους και πολυποίκιλους διαύλους ροής των πληροφοριών. Ο μέσος Έλληνας, αλλά και ο μέσος δυτικός άνθρωπος, ζει μέσα σε μια διαρκή κατάσταση πανικού, νιώθει περικυκλωμένος από αδιάκοπες κρίσεις.
Ο Μητσοτάκης έχει μεν γρατζουνιστεί, αλλά…
Τούτων δοθέντων, η κυβέρνηση Μητσοτάκη μια χαρά τα έχει καταφέρει ως τώρα. Μπαίνει στον τελευταίο χρόνο της θητείας της, ενδέχεται μέσα σε τρεις μήνες να έχουμε εκλογές και προηγείται με δέκα μονάδες του αντιπάλου της. Στον αντίστοιχο χρόνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, είχε ήδη παγιωθεί η πεποίθηση (και δημοσκοπικά, αλλά και στη συνείδηση των πολιτών) ότι τα ψωμιά των κυβερνώντων είχαν τελειώσει. Ο Μητσοτάκης έχει μεν γρατζουνιστεί, καθ’ ότι οι κρίσεις είναι επικίνδυνο πράγμα, αλλά παραμένει πολιτικά κυρίαρχος στο σκηνικό. Κανένας δεν θα στοιχημάτιζε εναντίον του ότι εν τέλει (παρά τα εμπόδια και τα προβλήματα), αυτός θα ξανακυβερνήσει την επόμενη τετραετία.
Όμως, οι εναλλασσόμενες κρίσεις είναι εδώ. Και το γεγονός ότι δεν τροφοδοτούν δημοσκοπικά την αντιπολίτευση (που κάνει το ένα τραγικό λάθος μετά το άλλο), δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατο να τροφοδοτήσουν άλλες χαοτικές πολιτικές και κοινωνικές συμπεριφορές. Ποιές είναι αυτές; Δεν ξέρω, μακάρι να ήταν εύκολο να προσδιοριστούν, να περιχαρακωθούν και να αντιμετωπιστούν. Με έναν πληθωρισμό να τρέχει με 10%, με σεισμούς, λιμούς και καταποντισμούς να μας καταπλακώνουν καθημερινά από τις τηλεοράσεις και τα social media, ακόμα και η πιο κραταιή διακυβέρνηση μπορεί να κλυδωνιστεί επικίνδυνα. Το γεγονός ότι δεν διαφαίνεται αξιόπιστο αντίπαλο πολιτικό δέος, ικανό να σταθεί απέναντι στον Μητσοτάκη, δεν σημαίνει ότι όλα σε τούτο τον τόπο θα πάνε υποχρεωτικά πρίμα.
Ορθολογισμός και κατεδαφιστική συνωμοσιολογία
Οι βασικές πολιτικές αντιθέσεις του καιρού μας είναι ανάμεσα στον ορθολογισμό και στην κατεδαφιστική συνωμοσιολογία. Στο καθαρά πολιτικό πεδίο, η βασική αντίθεση είναι ανάμεσα στην κυβερνησιμότητα και στη χαοτική ανακατωσούρα. Μοιάζει ίσως εξωφρενικό, αλλά αυτός που φωνάζει «δεν θέλω κανέναν» επειδή πιέζεται από την ακρίβεια, αρνείται να αντιληφθεί ότι η εκπλήρωση της απειλής του να μην βγάλει κανέναν, θα επιδεινώσει και δεν θα βελτιώσει τη ζόρικη οικονομική του κατάσταση. Όποιοι εξεγείρονται εναντίον όλων, διότι δεν τα βγάζουν πέρα, όποιοι θεωρούν τις κρατικές ενισχύσεις αμελητέες και διαολοστέλνουν τους πάντες, δεν κάθονται να σκεφτούν ότι μέσα σε μια παρατεταμένη περίοδο ακυβερνησίας και οι τιμές θα εκτοξευτούν και οι κρατικές ενισχύσεις θα εξαφανιστούν εντελώς. Όμως, αυτή είναι η βάση της ανορθολογικής σκέψης ή μάλλον της μη-σκέψης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άνοδος των τιμών κατατρώει το εισόδημα των πολιτών. Επίσης, ότι η αδήριτη ανάγκη για ενίσχυση της εθνικής μας άμυνας απέναντι σ’ έναν φρενιασμένο Ερτνογάν, αποστερεί πόρους που θα μπορούσαν να διοχετευτούν στο λαϊκό πορτοφόλι που υποφέρει. Είναι πολιτικό αξίωμα ότι σε περιόδους οικονομικής στενότητας, τα πολιτικά άκρα ενισχύονται και οι «συστημικές» πολιτικές δυνάμεις περνάνε δύσκολα. Πλην, ειδικά στην Ελλάδα, είχαμε την τύχη (ή την ατυχία) να μην είμαστε Γαλλία που δεν έζησε ποτέ τη διακυβέρνηση Λεπέν, αλλά απλώς την ψυχανεμίζεται. Εδώ, ζήσαμε ως κυβερνήτες τους αντισυστημικούς ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, και μάλιστα πρόσφατα. Θα έπρεπε, λοιπόν, να διαθέτουμε περισσότερη σοφία στις αντιδράσεις μας.
Ο αντισυστημισμός καμιά φορά τρομάζει…
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ακόμα, η κυβέρνηση αντέχει. Δείχνουν, επίσης, ένα υπόγειο ρεύμα αντισυστημισμού που, προς το παρόν, αδυνατεί να βρει πολιτική έκφραση. Δείχνουν, όμως, και μια γενική πολιτική θολούρα, γεμάτη αντιφάσεις στο μυαλό του μέσου πολίτη, για παράδειγμα προτιμά μονοκομματικές κυβερνήσεις από συμμαχικές, αλλά με την εμπιστοσύνη του στο πολιτικό σύστημα να είναι στο ναδίρ. Άντε να βγάλει κανείς άκρη. Υπάρχουν δημοσκόποι που προβλέπουν ότι οι εκλογές της απλής αναλογικής ενδέχεται να μετατραπούν σε θερμοκήπιο ξεπετάγματος ακραίων πολιτικών σχηματισμών (κυρίως ακροδεξιών), υπάρχουν και άλλοι που πιστεύουν ότι, εν τέλει, όλο αυτό το χαοτικό τοπίο υποχρεωτικά θα προσανατολιστεί στη δημιουργία μιας μονοκομματικής ισχυρής κυβέρνησης. Ο αντισυστημισμός, καμιά φορά, τρομάζει και τους ίδιους τους αντισυστημικούς, μόλις βρεθούν μπροστά στα αποτελέσματά του.
Και αν ο Ερντογάν…
Ο αλλόκοτος και δυσεξήγητος αυτός γρίφος όμως, μπορεί να μην έχει την παραμικρή αξία για τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, αν ο Ερντογάν αποτολμήσει κάποια παρακινδυνευμένη κίνηση στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκεί τα πράγματα θα περιπλακούν επικίνδυνα, αλλά πολιτικά θα απλοποιήσουν τα δεδομένα. Μια κυβέρνηση που θα αντιμετωπίσει σθεναρά και επιτυχημένα μια επιθετική ενέργεια, θα σβήσει όλα τα άλλα και θα κυριαρχήσει δίχως αντίπαλο στις εσωτερικές εξελίξεις. Αν υπάρξει κάποιου είδους ήττα ή υποχώρηση, τότε τίποτα δεν θα σώσει αυτό τον πρωθυπουργό, ανεξάρτητα αν θα τα έχει πάει καλά ή άσχημα στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών ή της ακρίβειας. Ας ευχηθούμε να μην βιώσουμε τέτοια υπεραπλούστευση στα πολιτικά μας πράγματα. Δεν ευνοεί κανέναν.
