Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η μέρα που γίνεται η κορύφωση του Θείου Δράματος, όπου κορυφώνονται τα Πάθη του Χριστού και γίνεται η σταύρωση του Χριστού το ξημέρωμα τις ίδιας μέρας, μέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη, απόλυτης αργίας και νηστείας.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου στις εκκλησίες. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος, νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιος.
Την Μεγάλη Παρασκευή ακούγονται τα Εγκώμια, τροπάρια δημοφιλή, αγνω΄στου ποιητή με πιο γνωστά τα : “Η ζωή εν τάφω…”, “Άξιον εστί μεγαλύνειν…”, “Αι γενεαί πάσαι…” και “Ω γλυκύ μου Έαρ…”.
Η ζωή εν τάφω
κατετέθης, Χριστέ,
και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο,
συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην.
Άξιον εστί
μεγαλύνειν σε των πάντων κτίστην·
τοις σοις γαρ παθήμασιν έχομεν
την απάθειαν, ρυσθέντες της φθοράς
Αι γένεαι πάσαι
ύμνον τη ταφή σου
προσφέρουσι, Χριστέ μου.
Ω γλυκύ μου έαρ,
γλυκύτατον μου τέκνον,
που έδυ σου το κάλλος
Την Ενάτη Ώρα της ημέρας λέει το “Τετέλεσται”. Η θεία ψυχή Του κατεβαίνει στον Άδη. Το “Πρωτευαγγέλιο”, η πρώτη χαρμόσυνη υπόσχεση του Θεού στους πεσμένους Προπάτορες, αρχίζει να εκπληρώνεται. Μέχρι λίγο πριν τις 11:00 το πρωί τελούνται οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών, όπου οι γυναίκες μοιρολογούν και κλαίνε για τον Χριστό ενώ άλλοι προσκυνούν και αποτείνουν φόρο τιμής στον σταυρωθέντα Χριστό.
Απ’ τα ξημερώματα τις ίδιας μέρας ετοιμάζεται ο επιτάφιος και τελείται ολονυχτία στις περισσότερες εκκλησίες της Ελλάδας. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας τελείται ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου, όπου ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο όπου το βράδυ θα ψαλεί ο επιτάφιος θρήνος, δηλαδή ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και θα γίνει η περιφορά του.
Λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της ημέρας αυτής, απαγορεύεται αυστηρώς και ανεξαιρέτως η τέλεση Θείας Λειτουργίας, η οποία τουναντίον τελείται πάντα σε χαρμόσυνο και πανηγυρικό (αναστάσιμο) κλίμα, ούτε ακόμη και αυτή η κατανυκτική Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων.
Ένα από τα πιο συγκινητικά έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής είναι η περιφορά του Επιταφίου με τον κόσμο να ακολουθεί την θρησκευτική πομπή, ψέλνοντας, ενώ κατά την επάνοδο του Επιταφίου στην εκκλησία ακούγεται το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο με την σφράγιση του τάφου του Ιησού. Σε πολλές περιοχές της χώρας τραγουδούν το μοιρολόι σήμερα μαύρος ουρανός, ενώ φτιάχνουν στεφάνια και γιρλάντες από λουλούδια με τις οποίες στολίζουν τον Επιτάφιο.
Παραδοσιακά ο Επιτάφιος βγαίνει από την Εκκλησία για την περιφορά του στις 9 το βράδι, ενώ σε πολλές περιοχές οι Επιτάφιοι συναντιούνται σε μεγάλες πλατείες ή στο κέντρο των πόλεων ή των χωριών. Σε πολλές περιοχές της χώρας καίνε τον Ιούδα, ένα ομοίωμα κατασκευασμένο από ξερά κλαδιά, ενώ τις στάχτες ρίχνουν στα μνήματα.
Ο κόσμος ραίνει τον Επιτάφιο με αρώματα σε ανάμνηση των μύρων με τα οποία οι μυροφόρες άλειψαν τον Ιησού. Ένας από τους πιο θεαματικούς Επιταφίους της χώρας είναι αυτός της Ύδρας με τον Επιτάφιο να μπαίνει μέσα στο νερό. Στα νεκροταφεία όλης της χώρας η Μεγάλη Παρασκευή γιορτάζεται με ιδιαίτερο τρόπο, με τα μνήματα ανθοστολισμένα, τους οικείους των νεκρών παρόντες και τον Επιτάφιο να περνά από όλο το νεκροταφείο.
Η πιο συγκλονιστική είναι η Ένατη Ώρα της Ημέρας κατά την οποία ο Ιησούς είπε Τετέλεσται. Είναι η ημέρα που οι Χριστιανοί πριν ξεκινήσουν ακουμπούν στα χείλη τους ξύδι σε ανάμνηση του όξου και της χολής με την οποία πότισαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες τον Χριστό στο Σταυρό. Στην Κρήτη βράζουν για παράδειγμα σαλιγκάρια και πίνουν το σαν χολή ζουμί τους.
Την Μεγάλη Παρασκευή, πάνω από κάθε πόλη και χωριό της Ελλάδας κυριαρχεί ο ήχος της καμπάνας που μετρά τις ώρες μέχρι την επιστροφή του Ιησού στον ναό και την πρώτη υπόσχεση της χαρμόσυνης Ανάστασης.
